AANDACHT VOOR PESTEN
Aandacht hebben voor pesten, is óók aandacht voor sociale veiligheid en ongewenst gedrag!
ALLES OVER PESTEN
Hier kun je de meest gestelde vragen over het onderwerp pesten terugvinden, zoals:
- Wat zijn de gevolgen van pesten?
- Herken de signalen van pesten
- Redenen van pesten
- Is de stress die wordt veroorzaakt door pesten ongezond?
Waarom ik??
Daar kunnen we eigenlijk heel duidelijk in zijn: er is namelijk geen reden!! Want je kunt gepest worden:
- Als je dik bent, maar ook als je dun bent
- Als je heel goed kunt leren, maar ook als je helemaal niet goed kunt leren
- Als je verlegen bent, maar ook als je voor jezelf op komt
- Als je altijd gekleed bent naar de laatste mode, maar ook als je juist andere kleren draagt
- Als je stottert, maar ook als je bekakt praat
- Als je ouders rijk zijn, maar ook als ze arm zijn.
- Zoals je kunt zien aan al deze tegenstellingen (en we kunnen de lijst veel langer maken) maakt het niet uit wie je bent of wat je doet. Het is helaas zo dat de pesters een slachtoffer nodig hebben en jij was er op dat moment. Dus de schuld ligt niet bij jou! De schuld ligt altijd bij de pesters en de helpers van de pesters!
Waarom pesten kinderen?
Dat is eigenlijk een vraag die moeilijk te beantwoorden is. Meestal pesten kinderen om zich ’groot en machtig’ te voelen. Vaak weten ze zelf niet goed waarom ze precies pesten. Soms ook pesten ze om op te vallen, zo van: zie je mij wel, een vorm van aandacht zoeken eigenlijk.
Dit zijn echter processen die meestal ongemerkt verlopen. Er is waarschijnlijk geen kind die gaat pesten met als bewuste reden om eens een keertje aandacht te krijgen. Pesten kan zelfs een uiting zijn van mentale of emotionele nood. Bijvoorbeeld als de pester zelf kwetsbaar is, maar dat heel erg vindt. En om die reden een ander kind (die in zijn of haar ogen kwetsbaar is) gaat pesten.
Het kan ook zijn dat een kind op school de naam ‘pestkop’ heeft en zich daar dan ook naar blijft gedragen, het lijkt dan een soort automatisme. Een kind dat zo vaak op zijn kop krijgt, kan het idee op vatten om ‘ze’ dan ook een echte reden te geven en vanuit dit standpunt gaat dit kind een willekeurig ander kind pesten.
Wat ook vaak voorkomt is dat kinderen die gepest zijn, in een andere situatie (andere klas, andere school) zelf gaan pesten. Een logische gedachtegang: als ik zelf iemand pest, zal ik in ieder geval niet weer de klos zijn! Terwijl deze kinderen als geen ander weten hoeveel pijn ze het slachtoffer doen. Maar toch kunnen ze er niet mee stoppen om de doodeenvoudige reden dat ze doodsbang zijn om zelf weer het gepeste kind, het slachtoffer, te worden.
Dan kan het bijvoorbeeld ook nog zo zijn dat de kinderen die pesten thuis problemen hebben. Ze zoeken dan als het ware een uitweg om zich te ontladen.
Maar waarom kinderen ook pesten, welke zwaarwegende redenen er ook zijn: Pesten is nooit goed te praten! Er kunnen wel verzachtende omstandigheden zijn en dat is dan ook een reden om ook met de pester te praten om achter zijn of haar motieven te komen. En ook de pester zal baat hebben bij therapie, begeleiding of training om hem of haar op een goede manier te leren emoties te uiten. Begeleiding kan ook nodig zijn om te leren ander gedrag aan te wenden. Soms weten kinderen gewoon niet dat ze zich ook op een andere manier kunnen gedragen.
Welke redenen geven de leerlingen aan als oorzaak van pesten
Uit een onderzoek van de British Council op 47 scholen in negen landen bleek dat de Kledingkeuze in het Nederlandse voortgezet onderwijs de meest voorkomende reden was om medeleerlingen te pesten.
Naast kleding werden ook de onderstaande redenen genoemd om te pesten:
- 47% geeft kleding als reden op om te pesten
- 41% zegt dat te groot, te dik een reden is om te pesten
- 34% zegt dat een bril een reden is om te pesten
- 21% geeft seksualiteit op als reden
- 10% zegt dat geloof een reden is tot pesten
- 9% geeft aan dat huidskleur een reden is om te pesten
Bron: @NU.nl/Vrouwonline/NdB 16/6/2010, British Council
Ben ik een pester?
Bij pesten ligt dit helemaal anders.
Er is hierbij wel degelijk sprake van ongelijke machtsverhoudingen en dus van een winnaar en een verliezer.
Iemand die gepest wordt, wordt herhaaldelijk en voor een lange periode blootgesteld aan negatieve acties van één of meerdere mensen.
Hieronder valt zowel het lichamelijk als geestelijk kleineren van het slachtoffer.
In tegenstelling tot plagen kan de gepeste vaak niet meer voor zichzelf kan opkomen.
Ook gebeurt het regelmatig dat de gepeste zich eenzaam voelt, omdat hij buiten de groep wordt gesloten.
Dit alles kan leiden tot vérstrekkende gevolgen in het leven van het slachtoffer.
Zelfs tot op zeer hoge (bejaarde) leeftijd kan men nog hinder hebben van de gevolgen van pesten.
Pesten en suicïde (zelfdoding)
Een niet-fatale poging is de sterkste voorspeller voor een latere daadwerkelijke zelfdoding.
De onderzoekers vonden ook dat de relatie tussen pesten en suïcidale gedachten sterker is ingeval van cyberpesten, dat wil zeggen pesten via internet of de mobiele telefoon
(2014, 20 maart, Leids Universitair Weekblad)
Kan pesten leiden tot hersenschade?
Bij pesten is sprake van een onveilige, dus bedreigende situatie. Het lichaam reageert hierop met het stress-systeem dat zich opmaakt voor het vechten of vluchten.
Vaak is pesten een langdurig iets. Het lichaam blijft daardoor constant alert. Blijft maar steeds op zijn hoede.
Omdat men vermoedde dat dit weleens consequenties kon hebben voor de hersenen, besloot men een onderzoek te doen bij muizen.
De dieren werden regelmatig gepest. Dit bleek invloed te hebben op de werking van de genen.
Die genen zorgden er op hun beurt weer voor dat de hormoonreceptoren in de hersenen gevoeliger werden.
Hierdoor werden de muizen bang, ook in situaties die eigenlijk veilig zijn.
De onderzoekers vermoeden dat er bij mensen eenzelfde soort reactie optreedt. Het is nog niet duidelijk of de hersenschade blijvend is.
(Rockefeller Universiteit, New York maart 2011) Physiology and Behavior.
Pesten en stress
Ons lichaam is erop ingericht om te overleven. Wanneer we op wat voor wijze dan ook onveiligheid ervaren, zoals dit bij pesten het geval is, reageert ons lichaam door het afgeven van allerlei hormonen. Deze hormonen zijn erop gericht om snel te vluchten of te gaan vechten. We kennen allemaal wel het gevoel van het hart dat sneller gaat kloppen als je bijvoorbeeld schrikt.
Het bloed wordt sneller rondgepompt zodat de spieren meer ‘voeding’ krijgen en gereed worden gemaakt om te kunnen vluchten of vechten.
Dit zijn allemaal reacties van het lichaam op stress.
Maar wat ervaart ons lijf als stress? Alles wat we als bedreigend, en dus als onveilig ervaren, beantwoord ons lijf met een stressreactie. Het lichaam maakt eigenlijk geen onderscheid in de aard van de “bedreiging”. Een aardbeving of een tsunami zijn hele tastbare bedreigingen. Een onverwacht proefwerk, een brief van de belastingdienst -soms is het zien van een blauwe envelop al voldoende voor een stressreactie- of een bord dat uit de handen valt, zorgt ook in het lichaam voor zo’n zelfde stressreactie. Lastiger om voor te stellen is dat zelfs bij ‘kleine’ irritaties, zoals de dop van de tandpastatube die er weer niet is opgedraaid, dezelfde lichamelijke reactie wordt opgeroepen als de leeuw die ons wil gaan aanvallen.
Stress hoort gewoon bij het leven. Ons lijf is er helemaal op ingericht.
Kan stress door pesten ongezond zijn?
Ons lijf is dus gericht op het omgaan met omstandigheden die, mogelijk, gevaar kunnen opleveren. Soms doen we alsof de stress er niet is.
We kunnen echter wel doen alsof, maar ons lijf ziet, voelt en ervaart de stress toch. Omdat we ons lijf niet voor de gek kunnen houden komt het hele hormonencircus toch op gang.
Eén van de belangrijkste hormonen die wordt afgescheiden, is het hormoon cortisol.
Cortisol is belangrijk omdat het zorgt dat de hersenen weer tot rust komen. Soms blijft de stress langer bestaan dan het lichaam eigenlijk aan kan.
Er blijft dan steeds cortisol vrijkomen. Als er echter te veel van dit hormoon vrijkomt, veroorzaakt dit onder andere schade aan de hippocampus.
De hippocampus is een deel van de hersenen dat mede verantwoordelijk is voor de opslag en verwerking van nieuwe herinneringen.
Wat belangrijk te weten is, is dat we soms niet door hebben dat we stress ervaren. We raken er eigenlijk een beetje aan gewend dat er een situatie is, die ons lijf feitelijk als onveilig ziet. De stress wordt dan chronisch. Het lichaam is daar niet op gebouwd en heeft de tools niet gekregen om daar langdurig het hoofd aan te bieden. Onderzoeken hebben uitgewezen dat chronische stress veel gevolgen heeft voor het lichaam.
Emotionele mishandeling, zoals bij pesten verandert de hersenen
Er werd gekeken naar het effect ervan op de hersenen. Het bleek dat een gebied in het voorste deel van de hersenen kleiner was dan bij de groep volwassen die, naar hun zeggen, nooit mishandeld of verwaarloosd was.
Kinderen die in hun jeugd te maken hebben gehad met bijvoorbeeld emotionele mishandeling, hebben op latere leeftijd meer kans op depressies of angststoornissen.
Chronische pijn door pesten
Uit een onderzoek van de University of Aberdeen onder meer dan 19.000 kinderen die vijfenveertig jaar lang zijn gevolgd, blijkt dat kinderen die pesten ongehoorzaam zijn, liegen, spijbelen en moeilijk vrienden maken. Op latere leeftijd kunnen zij gaan leiden aan chronische pijn, maar ook aan psychiatrische problemen zoals depressies, angsten of verslavingen.
Het onderzoek is gedaan
Wanneer verder onderzoek de uitkomsten van de studie bevestigen, lijkt het behandelen van kinderen met gedragsproblemen veelbelovend voor het voorkomen van chronische pijn en psychiatrische problemen bij volwassenen.
Bron: Gezondheidsnet 11 maart 2010.
Wat is cyberpesten?
Cyberpesten is hetzelfde als online pesten. Het is pesten via internet (facebook, chatten, twitter, youtube, blog etc.) en mobiel (sms, app etc). Digitaal pesten dus.
Voorbeelden van online pesten zijn:
Als je wordt buitengesloten in bijvoorbeeld een Whatsapp-groep
Misbruik maken van jouw gegevens, zoals je wachtwoord, je persoonsgegeven
Het aanmaken van een nep-account, dus je voordoen als iemand anders
Dreigtweets versturen
Het versturen van blootfoto’s aan bijvoorbeeld klasgenoten
De meeste kinderen hebben het niet over Cyberpesten maar over: online pesten, uitdagen via de computer, hacken of iemand anoniem uitschelden.
Thuis: herken de waarschuwingssignalen van pesten bij kinderen
Pesten kan het leven van het slachtoffer helemaal overhoop gooien. Kinderen die gepest worden, schamen zich vaak en durven er niet goed met anderen over te praten. Zelfs niet met hun ouders. Soms is uit signalen op te maken dat er iets aan de hand is.
Mogelijke signalen zijn:
- Angst om naar school te gaan
- Weinig of geen vrienden hebben
- Het in vroeger gedrag vervallen, zoals weer in bed plassen of gaan duimen
- Last hebben van concentratiestoornissen, waardoor de schoolprestaties achteruit gaan
- Vaak geen eetlust hebben
- Ineens thuis veel ruzie maken
- Zomaar en regelmatig huilen om niets
- Regelmatig last hebben van buikpijn, hoofdpijn of misselijkheid
- Hij/zij komt thuis uit school met kapotte kleren en beschadigde boeken
- Verdacht vaak kneuzingen, verwondingen en blauwe plekken hebben
- Niet uitgenodigd worden voor feestjes!
- Alleen naar school fietsen
- Onrustig slapen en naar dromen
- Geld vragen of stelen van de familie
- Geen klasgenootjes (meer) mee naar huis nemen
- Iemand heeft een bijnaam gekregen en wordt nooit bij de eigen naam genoemd
- Zogenaamde leuke opmerkingen maken over iemand
- Een klasgenoot telkens weer ergens de schuld van geven
- Briefjes doorgeven
- Beledigen
- Opmerkingen maken over kleding
- Isoleren, buitensluiten, uitsluiten en negeren
- Na schooltijd opwachten, schoppen, slaan of bang maken
- Op weg naar huis achterna rijden
- Naar het huis van de gepeste gaan
- Bezittingen afpakken of overgooien
- Schelden of schreeuwen
Extra signalen bij online pesten
- Gespannen zijn bij het ontvangen van een berichtje of e-mail
- Geheimhouden en/of afschermen van online activiteiten
- Ineens verdwijnen van sociale media
